تلاش روزنامه‌نگاران زن پاکستان برای مقابله با آزار و اذیت اینترنتی
سمیه علی، بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی
عده‌ای از روزنامه‌نگاران برجسته زن در پاکستان علیه ترول‌های اینترنتی که به گفته آن‌ها در حال افزایش هستند، دست به اقدام زده‌اند.
بسیاری از زنانی که هدف آزار و اذیت اینترنتی قرار گرفته‌اند، گزارش‌هایی انتقادی نسبت به حزب تحریک انصاف، حزب حاکم در پاکستان و نحوه برخورد آن‌ها با شیوع بیماری کووید-۱۹ منتشر کرده بودند.
ماه گذشته بیانیهای منتشر شد که "حملات هماهنگ آنلاین" علیه این روزنامه‌نگاران را محکوم می‌کرد. بیانیهای که حالا امضای ۱۶۲ روزنامه‌نگار زن و همکاران مرد آن‌ها را پای خود دارد.
این بیانیه ادعا می‌کند حملات اینترنتی به "تحریک" برخی مقامات دولت صورت گرفته و تعدادی از حساب‌های توییتری هم به بسط و گسترش آن‌ها کمک کرده‌اند.
عمران خان، نخست وزیر پاکستان به این اتهامات پاسخی نداده، هر چند برخی مقامات دولت او "اصول اخلاقی" عده‌ای از روزنامه‌نگاران کشور را مورد انتقاد قرار داده‌اند.
سازمان ملل متحد هم در واکنش به این تحولات، نسبت به امنیت روزنامه‌نگاران زن که با سوءاستفاده آنلاین و تهدید به مرگ روبرو هستند، ابراز نگرانی کرده‌است.
روزنامه‌نگاران 'رشوه‌بگیر'
عامل به ظاهر مشترک در این ترول‌های آنلاین این است که روزنامه‌نگاران هدف قرار گرفته شده در برهه‌های زمانی مختلف از دولت انتقاد کرده‌اند.
طبق بیانیهای که ماه پیش منتشر شد، اطلاعات شخصی تعدادی از روزنامه‌نگاران زن در دسترس عموم قرار گرفته است. اقدامی که با نام "خبررسانی جعلی" و یا "لفافه" هم شناخته می‌شود.
"لفافه" که در فارسی معنای "پاکت" می‌دهد، تعبیر مودبانه برای فردی است که رشوه گرفته است.
بسیاری از حساب‌های توییتری که روزنامه‌نگاران زن را هدف قرار داده‌اند، از تصویر عمران خان به عنوان عکس پروفایل‌شان استفاده کرده و یا خود را به حزب حاکم تحریک انصاف پاکستان وابسته دانسته‌اند.
روزنامه‌نگاران زن در فضای مجازی هدف حمله قرار گرفته‌اند
امبر شمسی، مجری پیشین شبکه ماهواره‌ای سما تی‌وی در گفت‌و‌گو با بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی از تجربیات اخیر خود گفته است: "حملات شدید پیاپی و تلاش‌های مکرر برای هک کردن حسابم در ماه‌های اخیر، باعث شد دسترسی من به توییترم مسدود شود و این کار کردن را برایم بسیار سخت کرد. "
شمسی که علاوه بر این بارها به مرگ و تجاوز تهدید شده، معتقد است شغلش به عنوان مجری تلویزیونی او را بیشتر در معرض دید قرار داده و باعث شده در برابر چنین حملاتی آسیب‌پذیرتر باشد.
تاریخچه آزار
در پاکستان حمله به روزنامه‌نگاران زن در فضای مجازی مسأله تازه‌ای نیست. طبق مطالعه‌ای که سازمان "رسانه برای دموکراسی مهم است"(Media Matters for Democracy ) در ۲۰۱۹ در فضای مجازی انجام داد، ۹۵ درصد از روزنامه‌نگاران زن در این کشور حس می‌کنند تهدیدها و حملات آنلاین روی کار حرفه ایشان تاثیر گذاشته است.
این حملات فقط در فضای مجازی صورت نمی‌گیرند و در دنیا واقعی می‌توانند مرگبار باشند.
کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد روز هشتم سپتامبر گفت: "سال گذشته دست کم چهار روزنامه‌نگار و بلاگر به دلیل گزارش‌های خود به قتل رسیده‌اند. عروج اقبال یکی از آن‌ها بود. زنی که در تلاش بود روزنامه محلی خودش را راه بیندازد و در لاهور به قتل رسید. "
پرونده قتل عروج اقبال بعد از این که فرد متهم به قتل او به خانواده داغدارش خسارت پرداخت کرد، بسته شد اما سازمان گزارشگران بدون مرز که در زمینه دفاع از آزادی رسانه فعالیت می‌کند، معتقد است او کشته شد چون قصد داشت روزنامه باز کند.
شاهینه شاهین، روزنامه‌نگار دیگری است که روز ۵ سپتامبر به ضرب گلوله مردانی ناشناس در ناحیه کیچ بلوچستان کشته شد. شاهین یکی از فعالان پرکار برابری جنسیتی و حقوق زنان بود.
وب‌سایت سما تی‌وی به نقل از ائتلاف زنان روزنامه‌نگار گفت قتل شاهین "بدعتی خطرناک در رابطه با روزنامه‌نگاران زن شاغل در بلوچستان پایه می‌گذارد، جایی که نقض آزادی مطبوعات و حقوق زنان در موقعیت‌های مختلف همچنان ادامه دارد."
شمسی می‌گوید با این که شبکه‌های غیررسمی روزنامه‌نگاران زن وجود دارند، اما بسیاری از زنان کمک مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کنند.
اسما شیرازی، یک روزنامه‌نگار و مجری ارشد به بخش مانیتورینگ بی‌بی‌سی گفت: "ما حزب فعلی حاکم یعنی تحریک انصاف پاکستان را مسئول می‌دانیم چون بیشتر شکایت‌ها به آن‌ها مربوط می‌شود. البته به این معنا نیست که سایر حزب‌ها زنان را به دلیل جنسیت‌شان هدف قرار نمی‌دهند. "
پاکستان کشوری اسلامی است، جایی که فرهنگ آن روی "شرافت" زن تاکید زیادی دارد. در ۲۰۱۶، قندیل بلوچ، هنرپیشه پاکستانی به این دلیل که موجب "هتک حرمت" خانواده شده بود، توسط برادرش به قتل رسید. اتفاقی که به دنبال آن سوال‌های زیادی در رابطه با موارد موسوم به "قتل‌های ناموسی" مطرح شد.
شیرازی می‌گوید: "وقتی زنی خانه خود را ترک می‌کند، شرافت و حرمت خانواده‌اش را همراه خود می‌برد… زنان روزنامه‌نگار زیادی را می‌شناسم که در همان سال‌های ابتدایی مجبور شدند کار خود را کنار بگذارند."
واکنش وزرا چه بوده‌است؟
پس از انتشار بیانیه، تعداد زیادی از امضا کنندگان آن در یک کمیته حقوق بشر مجلس به ریاست بلال بوتو زرداری، رهبر حزب مردم پاکستان -که مخالف دولت است- در مورد تجربیات خود از آزار در شبکه‌های اجتماعی حرف زدند.
شیرین مزاری وزیر حقوق بشر در همین کمیته از حملات مبتنی بر جنسیت انتقاد کرد و قول داد به سرعت در این رابطه دست به اقدام بزند. او گفت از وزیر اطلاعات خواسته به تصویب فوری "لایحه حفاظت از روزنامه‌نگاران" کمک کند.
در حالی که نخست وزیر در رابطه با این بیانیه سکوت اختیار کرده، عده کمی از مقامات دولتی در توییتر خود در مورد آن نظر داده‌اند.
فواد حسین چودهری، وزیر اطلاعات پاکستان با اشاره به این که بسیاری از امضاء‌کنندگان بیانیه قبلا مخالف قوانین مربوط به شبکه‌های اجتماعی در کشور بوده‌اند، گفت: "مایه خرسندی است که حالا متوجه اشتباه خود شده‌اند."
شهباز گیل، مشاور ویژه نخست‌وزیر در حوزه ارتباطات سیاسی بارها در توییتر خود به "روزنامه‌نگاران رشوه‌بگیر" اشاره کرده است. بعد از انتشار بیانیه، او یکی از روزنامه‌نگاران زن را متهم کرد که چشمان خود را به روی سایر مشکلات بسته است.
اسد عمر، وزیر برنامه‌ریزی پاکستان هم در توییتر خود نوشت: "استفاده از زبان توهین‌آمیز نسبت به هر فردی -چه مرد و چه زن- غلط است. نقطه. انتشار اخبار جعلی غلط است. برچسب زدن به کسانی که اخبار جعلی شما را توهین‌آمیز می‌‌دانند، غلط است. نطقه. هر سه این موارد در حال روی دادن هستند. هر سه این موارد باید محکوم شوند."
بی بی سی
